Λέξη-Φράση Εβδομάδας

Η λέξη ή η φράση της εβδομάδας: Πρωταπριλιάτικο ψέμα

Τα ψέματα της Πρωταπριλιάς είναι ένα έθιμο που μας έχει έρθει από την Ευρώπη. Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με τον τόπο και τον χρόνο που γεννήθηκε το έθιμο αυτό. Δύο από αυτές, όμως, είναι οι επικρατέστερες.
Σύμφωνα με την πρώτη εκδοχή, το έθιμο ξεκίνησε από τους Κέλτες.
Λαός της βορειοδυτικής Ευρώπης, οι Κέλτες, ήταν δεινοί ψαράδες. Η εποχή του ψαρέματος ξεκινούσε την 1η Απριλίου. Όσο καλοί ψαράδες όμως και να ήταν, την εποχή αυτή του χρόνου τα ψάρια πιάνονται δύσκολα. Έτσι και αυτοί, όπως προστάζει ο "κώδικας δεοντολογίας" των ψαράδων όλων των εποχών, έλεγαν ψέματα σχετικά με τα πόσα ψάρια είχαν πιάσει.

Περισσότερα...

Η λέξη ή η φράση της εβδομάδας:"Ες αύριον τα σπουδαία"

Φράση που λέγεται – συχνά ειρωνικά – όταν προτείνουμε την αναβολή ή τη χρονική μετάθεση αποφάσεων ή ενεργειών, επικαλούμενοι τη σπουδαιότητά τους.
Προέρχεται από τον Πλούταρχο (Βίος Πελοπίδα 10). Ανήκει στον Θηβαίο στρατηγό Αρχία, φίλο των Σπαρτιατών, ο οποίος, όταν σε ένα συμπόσιο κάποιος του επέδωσε ένα γράμμα, που περιείχε την πληροφορία ότι κινδύνευε από τους δημοκρατικούς και τον Πελοπίδα, εκείνος - πάνω στο γλέντι και μέσα στη χαρά του, πάνω στη μέθη της δύναμής του και της εξουσίας - αμέλησε να το ανοίξει. Αντί, λοιπόν, να διαβάσει την επιστολή, την έβαλε στην άκρη σχολιάζοντας «ἐς αὔριον τά σπουδαῖα».

Σε λίγο πλήρωσε το κόστος αυτής της αναβολής: δολοφονήθηκε και ο ίδιος και οι φίλοι του.

Πηγή: άσπρη λέξη

Η λέξη ή η φράση της εβδομάδας: Ψηφοδέλτιο

Λόγια λέξη που μαρτυρείται από το 1838.
Αποτελεί απόδοση του αγγλικού ballotpaper.

Από το 1844 και για ογδόντα χρόνια περίπου οι Έλληνες ψηφοφόροι δεν χρησιμοποιούσαν ψηφοδέλτια, για να ψηφίσουν τους κυβερνήτες τους, αλλά «σφαιρίδια», δηλ. μικρές σφαίρες από μολύβι. Σε κάθε υποψήφιο αντιστοιχούσε μία κάλπη χωρισμένη στα δύο και ο ψηφοφόρος καλούνταν να ρίξει το σφαιρίδιο ανάλογα με την προτίμησή του, στη δεξιά πλευρά της ψηφοδόχου, που εξωτερικά ήταν βαμμένη λευκή, ή στην αριστερή, που εξωτερικά ήταν βαμμένη μαύρη. Αν το σφαιρίδιο έπεφτε στη δεξιά πλευρά, η ψήφος ήταν θετική, αν έπεφτε στην αριστερή, η ψήφος ήταν αρνητική. Με τον τρόπο αυτόν οι εκλογείς μπορούσαν να ικανοποιήσουν όλες τις πλευρές, αφού είχαν τη δυνατότητα να «ασπρίσουν» όλους τους υποψηφίους όλων των κομμάτων. Και, βέβαια, το αντίθετο: να τους «μαυρίσουν»… Οι παροιμιώδεις εκφράσεις «έφαγε μαύρο» και «τον μαύρισα» σχετίζονται με τη χρήση των σφαιριδίων κατά τη διαδικασία της ψηφοφορίας.

Περισσότερα...

Η λέξη ή η φράση της εβδομάδας: Κάθε κατεργάρης στον πάγκο του

Από τις πιο σοφές παροιμιακές φράσεις της νεοελληνικής γλώσσας αλλά και τις πιο ενδιαφέρουσες ετυμολογικά. Η φράση μας υπενθυμίζει το κοπιαστικό καθήκον των κωπηλατών καταδίκων στα πλοία.

Η λέξη κατεργάρης, σήμαινε αρχικά ὁ λάμνων εἰς κάτεργον (=κωπηλάτης σε πλοίο στο οποίο δούλευαν κατάδικοι, γαλέρα). Όλοι οι κωπηλάτες κάθονταν σε σανίδες κωπηλασίας,πάγκους όπου κάθε ένας είχε τη θέση του.

Σήμερα η λέξη κατεργάρης έχει τη σημασία του πονηρού.

Πηγή: Άσπρη λέξη

Η λέξη ή η φράση της εβδομάδας: "Φτου κι από την αρχή"

Όταν, στα βυζαντινά χρόνια, τελείωναν τα παιδιά την καλλιγραφία τους, έδιναν στο δάσκαλο την πλάκα, για να τη διορθώσει. Μετά τη διόρθωση ο δάσκαλος ζητούσε από τα παιδιά να την ξαναγράψουν. Επειδή πολλές φορές δεν είχαν σφουγγάρι, έσβησαν την πλάκα με τα δάχτυλα ή την παλάμη, αφού προηγουμένως τα/την έφτυναν. Από τότε επικράτησε η φράση: «Φτου κι απ’ την αρχή».